Het is zaterdagmiddag en terwijl mijn ouders boodschappen doen, ben ik bij mijn opa. Hij kijkt veel tv en de enige zenders die overdag uitzenden zijn de Duitse zenders. Vaak zijn dat nagesynchronieerde films, zwart/wit. Ik ben nog maar 7 of 8, maar ik denk dat ik de dialogen redelijk kan volgen. Ik vraag mijn opa: “Wie is die man met die hoed?” Hij zegt: “Dat is een koiboi [cowboy]!” Mijn opa introduceerde mij aan de western films.
De western in het kort
Wat is een western of cowboy film (of koikoi zoals mijn opa het eigenwijs bleef noemen)? Het is een filmgenre dat meestal een verhaal vertelt uit de periode van 1850 tot 1900, in wat toen het wilde westen heette. Het wilde westen is een term die gebruikt werd voor het deel van de Verenigde Staten dat nog niet echt onder de rechtspraak viel. Het was een gebied waar bandieten hun slag konden slaan en kolonisten hun plekje konden verover, vaak ten koste van de oorspronkelijke bewoners. Het is dan ook een gecompliceerd, maar ook een breed, genre.
Hoewel het genre vooral in 1930 tot 1960 in de Verenigde Staten erg populair was, werden westerns ook in andere landen gemaakt. De spaghetti western kwam uit Italië, Australië maakte versies die in de wildernis van de Outback plaatsvonden en Japan combineerde verhalen van samurais met de kenmerken van de western films. Er zijn zelfs science fiction en steampunk versies van de western. De complicaties komen vooral voort uit hoe bijvoorbeeld groepen die anders waren dan de blanke amerikaanse man werden neergezet. Vaak werd hierbij geschiedenis herschreven om vooral de blanke man er mooi uit te laten springen, wat zeker niet altijd de juiste weergave van de werkelijkheid was.
Evolutie van de western
In de jaren ’70 waren er bijvoorbeeld Blaxploitation westerns. Een deel van het publiek dat zichzelf nooit in de heldenrol terug zag, kreeg hiermee een versie van de western die een andere kant van het verhaal vertelde. Dit zette zich later door in films als Django (hoewel dat te beargumenteren is) en recent in The Harder They Fall. En hoewel men vaak aanneemt dat dat verzonnen verhalen zijn, omdat cowboys en vrije mannen nou eenmaal wit moeten zijn, zou zich even moeten verdiepen in de Lone Ranger: in de films en series een blanke man met een masker op, maar de historische figuur was een zwarte US marshal.
Ik denk dat er geen land of groep is die niet ergens een versie van een western film heeft gemaakt, waarin er een rollen-omdraaing is of een andere kant van een verhaal wordt verteld. Zoals de serie Godless, waarin vrouwen de hoofdrollen vertolken. In elke periode zie je ook dat bijvoorbeeld de oorspronkelijke bewoners anders worden neergezet. Een echt goed voorbeeld van een western vanuit het perspectief van de Native Americans ben ik echter nog niet tegengekomen. Maar dat zou veel recht kunnen zetten.
Neo-westerns
Oude westerns lijken voornamelijk te drijven op het vertellen van verhalen over blanke helden en een ouderwetse, verloren gegane manier van leven: toen alles nog ‘simpel’ was, zeg maar. Die romantische en nostalgische western is er veel minder. De verhalen die nu door westerns verteld worden zijn hard, donker en lopen niet zelden met een bitterzoet einde. Vaak wordt in dat subgenre juist de ongelijkheid en de pijnpunten van vandaag uitvergroot. De verhalen tonen aan dat er altijd rottigheid is geweest, bijvoorbeeld, en dat we daa nu wel eens overheen mogen groeien.
Er zijn gelukkig ook wel westerns die zichzelf niet al te serieus nemen en waar je om kan lachen. The Three Amigos, Blazing Saddles, Shanghai Noon, A Million Ways to Die in the West en Wild Wild West zijn een paar titels van films die het thema van de western nemen en ermee aan de haal gaan voor de lach. Juist omdat het genre dus zo breed is en je binnen het genre zoveel subgenres hebt, is het stieken een soort film wat ik best vaak kijk. Misschien ook wat onverwacht. En bij elke film denk ik dan toch een beetje aan mijn grootvader.
Westerns zijn minder simplistisch dan je in eerste instantie misschien denkt. Dat is ook de reden dat westerns het misschien moeilijk hebben bij het grotere publiek. Wat dat betreft is het een beetje in dezelfde hoek als science fiction, mijn andere passie. En laat er nou een serie zijn die westerns en ruimteschepen samensmelt: Firefly. Laat ik het daarmee afsluiten. Ik hou van westerns omdat veel science fiction ook een verkapte western is, of andersom.